Levensverwachting
Hoe oud worden we in de toekomst?
Dit onderdeel van het Trendscenario laat zien hoe oud we worden in de toekomst en hoe onze gezonde levensverwachting zich ontwikkelt. Daarbij verkennen we vragen als: Wat is de levensverwachting in 2040? Hoeveel jaar in goede gezondheid krijgen we erbij tot 2040? Wat zijn de belangrijkste doodsoorzaken in 2040? Het Trendscenario heeft tot doel om toekomstige maatschappelijke opgaven voor volksgezondheid en zorg te identificeren. Het Trendscenario is geen voorspelling maar een verkenning van mogelijke ontwikkelingen tussen nu en 2040. Het gaat uit van het voortzetten van de historische trends zonder dat er nieuw beleid wordt ingezet. In de projecties is rekening gehouden met toekomstige groei van de bevolkingsomvang en veranderingen in de leeftijdssamenstelling van de bevolking (vergrijzing). Daar waar relevant en mogelijk zijn ook toekomstige veranderingen meegenomen in het vóórkomen van bijvoorbeeld ziekten en determinanten. Het Trendscenario is gebaseerd op veronderstellingen over hoe trends zich zullen voortzetten in de komende 25 jaar. Hoe deze zich precies zullen ontwikkelen is echter onzeker. Het Trendscenario laat slechts één van de mogelijke toekomstscenario’s zien. In het achtergronddocument over de methoden vindt u meer informatie over de onzekerheden rondom de projecties.
De belangrijkste ontwikkelingen in het Trendscenario
Vraag 1: Wat is onze levensverwachting in de toekomst?
- De levensverwachting stijgt van 81,5 jaar in 2015 naar bijna 86 jaar in 2040.
- De kans om heel oud te worden neemt flink toe.
- Het aantal mensen van 100 jaar en ouder zal tussen nu en 2040 bijna verviervoudigen.
Vraag 2: Wat is onze gezonde levensverwachting in de toekomst?
- De levensverwachting in goede ervaren gezondheid neemt tot 2040 ongeveer even veel toe als de totale levensverwachting.
- We krijgen er nauwelijks jaren zonder chronische aandoeningen bij, maar wel vijf jaren zonder beperkingen.
- In 2040 hebben we op 65-jarige leeftijd nog 14 jaar in goede ervaren gezondheid in het vooruitzicht en 16 jaar zonder beperkingen.
Vraag 3: Waaraan overlijden we in de toekomst?
- Ook in de toekomst veroorzaken kanker en hart- en vaatziekten het grootste deel van de sterfte.
- Daarnaast sterven steeds meer mensen aan de gevolgen van dementie
Wat is onze levensverwachting in de toekomst?
In het Trendscenario stijgt de levensverwachting bij geboorte tussen 2015 en 2040 van ruim 81 naar bijna 86 jaar. Dit betekent dat we er de komende 25 jaar gemiddeld ruim een dag per week bij krijgen. Dit is ongeveer gelijk aan de groei van de levensverwachting in de afgelopen 25 jaar.
Ook in de toekomst leven vrouwen langer dan mannen. In de afgelopen 25 jaar groeide de levensverwachting bij mannen harder dan bij vrouwen. In de komende 25 jaar groeit deze bij mannen en vrouwen even hard. Het absolute verschil in levensverwachting tussen mannen en vrouwen is nu 3,4 jaar en dit blijft in het Trendscenario nagenoeg gelijk tot 2040.
Gebruikte indicator(en): Levensverwachting bij geboorte.
Gebruikte bron(nen): CBS bevolkingsprognose, gegevens bewerkt door RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu).
Meer informatie:
Het Trendscenario laat zien dat van de mensen die in 1990 zijn geboren, ruim 5 procent 95 jaar of ouder wordt. Van de mensen die in 2015 zijn geboren, wordt ongeveer 10 procent zo oud. Van de mensen die in 2040 worden geboren, zal 20 procent 95 jaar of ouder worden. De kansen om 75 jaar en 85 jaar of ouder te worden, nemen in de toekomst ook flink toe. Het percentage van de bevolking dat minimaal 50 wordt, stijgt maar licht in de toekomst en zit dicht tegen de 100 procent. Er gaan dus relatief weinig mensen dood voor hun 50ste levensjaar.
In deze grafiek is de overleving van iemand die in bijvoorbeeld 2015 is geboren, berekend op basis van de sterftekansen die in datzelfde jaar zijn waargenomen. Ervaring uit het verleden leert dat dit vaak een onderschatting oplevert, omdat de sterftekansen in de loop van de tijd verbeteren door bijvoorbeeld verbeterde preventie en behandeling van aandoeningen.
Gebruikte indicator(en): Kans bij geboorte om te overleven tot 50, 75, 85 en 95 jaar.
Gebruikte bron(nen): CBS bevolkingsprognose, gegevens bewerkt door RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu).
Meer informatie:
In het Trendscenario neemt het aantal mensen van 100 jaar en ouder toe van ruim 1.800 in 2015 naar bijna 7.000 in 2040. Het aantal vrouwen van 100 jaar en ouder neemt toe van ruim 1.550 naar bijna 5.000, en het aantal mannen van 100 jaar en ouder van 250 naar 2.000. Het aantal vrouwen van 100 jaar en ouder groeit dus harder in absolute zin, maar relatief neemt het aantal mannen van 100 jaar en ouder sneller toe. Dit komt doordat de levensverwachting van mannen de afgelopen decennia harder is gegroeid dan die van vrouwen. Het aantal 90-plussers neemt in het Trendscenario toe van ongeveer 117.000 in 2015 tot bijna 340.000 in 2040.
Gebruikte indicator(en): Aantal mannen en vrouwen van 100 jaar en ouder.
Gebruikte bron(nen): CBS bevolkingsprognose, gegevens bewerkt door RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu).
Meer informatie:
Onze levensverwachting blijft stijgen
Wat is onze gezonde levensverwachting in de toekomst?
De totale levensverwachting is hoger dan de levensverwachting in goede ervaren gezondheid. We voelen ons dus niet alle jaren van ons leven gezond. In het Trendscenario stijgt de levensverwachting in goede ervaren gezondheid bij geboorte voor mannen van 65,0 jaar in 2015 naar 69,5 jaar in 2040 en voor vrouwen van 63,4 jaar in 2015 naar 67,0 jaar in 2040. De toename in het aantal jaren waarin we ons gezond voelen is dus 4,4 jaar voor mannen en 3,6 jaar voor vrouwen. De totale levensverwachting neemt tussen 2015 en 2040 toe met 4,4 jaar voor mannen en 4,2 jaar voor vrouwen. Dit betekent dat nagenoeg alle jaren die we er tot 2040 bij krijgen in goede ervaren gezondheid zijn.
Gebruikte indicator(en): Levensverwachting bij geboorte en levensverwachting in goede ervaren gezondheid bij geboorte.
Gebruikte bron(nen): CBS bevolkingsprognose en CBS Gezondheidsenquête, gegevens bewerkt door RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu).
Meer informatie:
In het Trendscenario stijgt de totale levensverwachting bij geboorte tussen 2015 en 2040 met 4,4 jaar voor mannen en 4,2 jaar voor vrouwen. De levensverwachting in goede ervaren gezondheid stijgt met 4,4 jaar voor mannen en 3,6 jaar voor vrouwen (zie ook de vorige grafiek). De levensverwachting zonder beperkingen neemt in die periode toe van 72,0 naar 77,0 jaar voor mannen (een toename van 5 jaar) en van 69,9 naar 75,0 jaar voor vrouwen (een toename van 5,1 jaar). Het gaat hier om beperkingen in het uitvoeren van activiteiten op het gebied van zien, horen en bewegen. De levensverwachting zonder beperkingen groeit dus harder dan de totale levensverwachting. Dit komt doordat er in het Trendscenario op alle leeftijden een lichte daling is in het percentage mensen dat beperkingen ervaart. Bij de levensverwachting zonder chronische aandoeningen zien we maar een kleine stijging: van 40,7 naar 41,3 jaar voor mannen (+ 0,6 jaar) en van 37,8 naar 38,2 jaar voor vrouwen (+ 0,5 jaar). We krijgen er in de toekomst dus nauwelijks jaren zonder chronische aandoeningen bij, maar wel zo’n 4 jaar in goede ervaren gezondheid en 5 jaar zonder beperkingen.
Gebruikte indicator(en): Absolute toename in jaren tussen 2015 en 2040 van levensverwachting bij geboorte, levensverwachting zonder beperkingen bij geboorte, levensverwachting in goede ervaren gezondheid bij geboorte en levensverwachting zonder chronische aandoeningen bij geboorte.
Gebruikte bron(nen): CBS bevolkingsprognose , CBS Gezondheidsenquête, en NIVEL Zorgregistraties eerste lijn, gegevens bewerkt door RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu).
Meer informatie:
In 2040 is in het Trendscenario de totale levensverwachting bij 65 jaar 22,0 jaar voor mannen en 24,4 jaar voor vrouwen. De levensverwachting in goede ervaren gezondheid bij 65 jaar is dan ongeveer 14 jaar bij zowel mannen als vrouwen en de levensverwachting zonder beperkingen bij 65 jaar 17 jaar voor mannen en 15 jaar voor vrouwen. Het gaat hier om beperkingen in het uitvoeren van activiteiten op het gebied van zien, horen en bewegen. In 2040 hebben we op 65-jarige leeftijd echter nog maar een beperkt aantal jaren zonder chronische aandoeningen in het vooruitzicht; 2,7 jaar voor mannen en 2,4 jaar voor vrouwen.
De meeste jaren die mensen in 2040 op hun 65ste nog te gaan hebben, zullen dus jaren zonder beperkingen in het functioneren zijn, maar mét chronische aandoeningen. Vergeleken met 2015 is er in het Trendscenario vooral een toename te zien in de levensverwachting zonder beperkingen op 65-jarige leeftijd. Deze neemt zowel voor mannen als voor vrouwen met ongeveer 3 jaar toe. De levensverwachting in goede ervaren gezondheid neemt met ruim 2 jaar toe, en er is nauwelijks een toename van levensverwachting zonder chronische aandoening op 65-jarige leeftijd (niet in grafiek).
Gebruikte indicator(en): Levensverwachting op 65-jarige leeftijd in 2040, levensverwachting zonder beperkingen op 65-jarige leeftijd in 2040, levensverwachting in goede ervaren gezondheid op 65-jarige leeftijd in 2040 en levensverwachting zonder chronische aandoeningen op 65-jarige leeftijd in 2040.
Gebruikte bron(nen): CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek) bevolkingsprognose; CBS Gezondheidsenquête ; NIVEL Zorgregistraties eerste lijn, gegevens bewerkt door RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu).
Meer informatie:
We krijgen er tot 2040 vijf jaar zonder beperkingen bij
Waaraan overlijden we in de toekomst?
In het Trendscenario overlijdt ook in 2040 het grootste deel van de mensen aan nieuwvormingen en hart- en vaatziekten. Onder nieuwvormingen vallen goedaardige en kwaadaardige nieuwvormingen (kanker), zoals long-, borst- en prostaatkanker. Voorbeelden van hart- en vaatziekten zijn coronaire hartziekten en hartfalen. Tussen nu en 2040 neemt het aandeel van nieuwvormingen en hart- en vaatziekten in de totale sterfte echter af. Hoewel het aandeel van nieuwvormingen in de totale sterfte afneemt, neemt het absolute aantal sterfgevallen toe tot 2040 (niet in figuur). Dit is een gevolg van de vergrijzing; nieuwvormingen komt vaker voor onder ouderen.
Het absolute aantal sterfgevallen aan hart- en vaatziekten neemt met ongeveer 5.000 af (ook niet in figuur). Hart- en vaatziekten komen ook vaker onder ouderen voor, maar hier heffen afnemende sterftekansen door betere preventie en behandeling het effect van de vergrijzing op. Het aandeel van psychische aandoeningen en aandoeningen van het zenuwstelsel in de totale sterfte, neemt in de toekomst toe. Onder deze beide ziektegroepen vallen verschillende vormen van dementie. Hier overlijden in de toekomst veel mensen door (zie volgende grafiek). Het aandeel van infectieziekten en uitwendige oorzaken, zoals vervoers- of privéongevallen, stijgt ook en het aandeel van ziekten van de ademhalingswegen neemt iets af.
Gebruikte indicator(en): Percentage van totale sterfte naar doodsoorzaak (ICD hoofdgroepen).
Gebruikte bron(nen): CBS doodsoorzakenstatistiek, gegevens bewerkt door RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu).
Meer informatie:
- Methoden, achtergronden en aanvullende data.
- Sterfte aan dementie (achtergrondinformatie van het CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek)).
In het Trendscenario zal het aantal mensen dat overlijdt als gevolg van dementie bijna verdrievoudigen van ongeveer 14.000 in 2015 tot bijna 40.000 in 2040. Dementie is een syndroom dat veroorzaakt kan worden door verschillende aandoeningen, zoals Alzheimer. Deze komen vooral op oudere leeftijd voor. De vergrijzing verklaart daarom een groot deel van de toename in sterfte aan dementie. Maar ook de daling in sterfte aan kanker en hart- en vaatziekten (zie vorige figuur) draagt hieraan bij. Steeds meer mensen overleven deze ziekten en overlijden in plaats daarvan aan dementie. Andere doodsoorzaken waaraan in de toekomst meer mensen zullen overlijden, zijn onder andere hartfalen en privé-ongevallen. Er zijn ook aandoeningen die in 2040 minder sterfgevallen zullen veroorzaken dan in 2015, zoals borstkanker, coronaire hartziekten en beroerte. Het totaal aantal sterfgevallen neemt in het Trendscenario toe van 147.000 in 2015 tot 192.000 in 2040.
Gebruikte indicator(en): Absolute sterfte naar doodsoorzaak (VTV (In de Volksgezondheid Toekomst Verkenning (VTV) rapporteert het RIVM elke vier jaar over de ontwikkeling van de volksgezondheid in Nederland.) selectie van ziekten), top-10 2015 en 2040 gecombineerd.
Gebruikte bron(nen): CBS doodsoorzakenstatistiek, gegevens bewerkt door RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu).
Meer informatie:
- Methoden, achtergronden en aanvullende data.
- Sterfte aan dementie (achtergrondinformatie van het CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek)).
Dementie wordt een belangrijkere doodsoorzaak
Dit Trendscenario is een van de onderdelen van de VTV (In de Volksgezondheid Toekomst Verkenning (VTV) rapporteert het RIVM elke vier jaar over de ontwikkeling van de volksgezondheid in Nederland.)-2018. In 2017 zijn ook drie Themaverkenningen over de Zorgvraag van de toekomst, Technologie en Bredere determinanten van gezondheid gepubliceerd. In juni 2018 is de VTV-2018 gecompleteerd met een deel over Handelingsopties voor een selectie van urgente opgaven, en een Synthese met kernboodschappen.
Het VTV-Trendscenario gaat over de toekomst. Cijfers en informatie over historische trends en de huidige stand van zaken kunt u vinden op de websites de Staat van Volksgezondheid en Zorg en Volksgezondheidenzorg.info.